भारताने संरक्षण क्षेत्रात स्वदेशीकरणाच्या दिशेने मोठी झेप घेतली आहे. मागील काही वर्षांत भारताने विकसित केलेली शस्त्र प्रणाली केवळ देशाच्या सुरक्षेसाठी नव्हे, तर आक्रमक कारवाईसाठीही परिणामकारक ठरत आहे. नुकत्याच पार पडलेल्या ‘ऑपरेशन सिंदूर’मध्ये भारताने शत्रूला चकवा देत निर्णायक विजय मिळवला, आणि यात महत्त्वाची भूमिका बजावली ती देशात विकसित केलेल्या तीन प्रमुख शस्त्रांनी – ‘आकाश’, ‘ब्रह्मोस’ आणि ‘स्काय स्ट्रायकर’ने.
आकाश – हवेतून आलेल्या हल्ल्यांचा अचूक प्रतिकार
DRDO ने विकसित केलेली ‘आकाश’ ही जमिनीवरून हवेत मारा करणारी मिसाइल प्रणाली आहे. आकाश-NG (नेक्स्ट जनरेशन) प्रकाराची रेंज सुमारे 70 किमी आहे. हे क्षेपणास्त्र फाइटर जेट्स, ड्रोन, क्रूज मिसाईल्स आणि बॅलेस्टिक मिसाईल्सला निष्प्रभावी करण्यास सक्षम आहे. यात 60 किलोग्रॅम उच्च विस्फोटक वॉरहेड असून इंटरसेप्शनचा अचूकता दर 90-100% इतका आहे.
ऑपरेशन सिंदूरमध्ये, आकाश प्रणालीने पाकिस्तानकडून डागलेली फतेह-1 मिसाईल हवेतच निष्क्रिय केली. याशिवाय, जम्मू-कश्मीर आणि गुजरात सीमेवर हल्ला करणाऱ्या ड्रोन स्वार्म्सवरही आकाशने अचूक निशाणा साधला. अत्याधुनिक रडार आणि ECCM तंत्रज्ञानामुळे हे यंत्र शत्रूच्या इलेक्ट्रॉनिक हस्तक्षेपांना निष्प्रभ करते.
ब्रह्मोस – ध्वनीपेक्षा तीन पट वेगाने धडकणारी ताकद
भारत-रशिया भागीदारीतून विकसित झालेली ब्रह्मोस मिसाईल ही एक सुपरसॉनिक क्रूज मिसाईल आहे. याची मूळ रेंज 290 किमी असून नवीन अपग्रेड्समुळे ती 500 ते 800 किमी पर्यंत वाढली आहे. ऑपरेशन सिंदूरमध्ये या मिसाईलने पाकिस्तानातील महत्त्वाच्या लष्करी तळांना निशाणा बनवत मोठा फटका दिला. याची अचूकता आणि वेग यामुळे शत्रूच्या एअर डिफेन्स सिस्टीमला चकवा देऊन धडक दिली जाते.
स्काय स्ट्रायकर – शत्रूच्या दहशतवादी अड्ड्यांवर घातक हल्ला
‘स्काय स्ट्रायकर’ हे भारत आणि इस्रायलच्या सहकार्याने विकसित केलेले कामिकाझे प्रकारचे स्वायत्त ड्रोन आहे. हे ड्रोन लक्ष्यावर दीर्घ काळ घिरट्या घालून योग्य क्षणी स्फोटकांसह आक्रमण करू शकते. यामध्ये 5 ते 10 किलोग्रॅम पेलोड क्षमता असून छोटे पण अत्यंत महत्त्वाचे लक्ष्य नष्ट करण्यात ते यशस्वी ठरते.
7 मे 2025 रोजी ‘ऑपरेशन सिंदूर’मध्ये या ड्रोनने पाकिस्तानातील नऊ दहशतवादी केंद्रांवर निशाणा साधून त्यांना उद्ध्वस्त केलं. हे ड्रोन रडारला चुकवत कार्य करत असल्याने अधिक प्रभावी ठरत आहे.
‘ऑपरेशन सिंदूर’मध्ये भारताने दाखवून दिलं की स्वदेशी शस्त्र प्रणाली देखील जागतिक स्तरावर स्पर्धात्मक असू शकते. ‘मेक इन इंडिया’चा आत्मा जपत या तंत्रज्ञानाने पाकिस्तानच्या मनात भय निर्माण केलं आहे आणि भविष्यातील युद्धासाठी भारत किती सज्ज आहे हे दाखवून दिलं आहे.