सध्या अमेरिका एका गंभीर स्थितीत अडकली आहे. राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या टॅरिफ धोरणामुळे अमेरिका एकाच वेळी दोन बलाढ्य शत्रूंशी – चीन आणि इराण – संघर्षात सापडली आहे. एकीकडे चीनसोबतचा व्यापार युद्ध चिघळला आहे, तर दुसरीकडे इराणसोबतच्या अणुकरारावर तणाव वाढला आहे. या दोन्ही घटनांचा जागतिक पातळीवर मोठा परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
चीन-America टॅरिफ युद्ध
ट्रम्प प्रशासनाने एप्रिल महिन्याच्या सुरुवातीस चीनच्या वस्तूंवर जबरदस्त आयात शुल्क लावले. याला उत्तर देताना चीननेही आपल्या बाजारात अमेरिकन वस्तूंवरील शुल्क 125% पर्यंत वाढवले. चीनच्या अर्थ मंत्रालयाने स्पष्ट केले की, अमेरिका जर पुढे आणखी शुल्क वाढवते, तर आम्ही त्याचा तीव्र विरोध करू. त्यांनी अमेरिकेवर ‘टॅरिफ गेम’ सुरू ठेवण्याचा आरोप करत धमकी दिली की, गरज पडल्यास शेवटपर्यंत लढा दिला जाईल.
व्यापार युद्धाचा जागतिक परिणाम
2024 मध्ये अमेरिका-चीन व्यापाराचे प्रमाण तब्बल 650 अब्ज डॉलर्स इतके होते. सध्याच्या घडामोडींमुळे हा व्यापार पूर्णपणे ठप्प होण्याच्या मार्गावर आहे. शेअर बाजारात मोठी घसरण झाली आहे, डॉलरचे मूल्य घटले आहे आणि गुंतवणूकदार सुरक्षित पर्याय शोधत आहेत. सोन्याच्या किमतीत मोठी वाढ झाली आहे, जे अर्थव्यवस्थेतील अस्थिरतेचे द्योतक आहे.
चीनच्या रणनीतीत बदल
राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांनी या मुद्द्यावर भाष्य करताना चीन कोणत्याही दबावाला झुकणार नाही, असा इशारा दिला आहे. ते लवकरच व्हिएतनाम, मलेशिया आणि कंबोडियाला भेट देतील, जे अमेरिकेसोबत वाटाघाटी करीत होते. आता चीन त्यांना आपल्या बाजूने खेचण्याचा प्रयत्न करत आहे.
इराण आणि अमेरिका – वाटाघाटी की संघर्ष?
दुसरीकडे, इराणही अमेरिकेला सरळ आव्हान देत आहे. ओमानमध्ये शनिवारी दोन्ही देशांमध्ये अणुकरारावर चर्चा होणार आहे. परंतु, या पार्श्वभूमीवर ट्रम्प यांनी इशारा दिला आहे की, करार झाला नाही तर लष्करी कारवाई शक्य आहे. इराणनेही सांगितले आहे की, ते धमक्यांना घाबरणार नाहीत, पण शांततामूलक वाटाघाटींसाठी तयार आहेत.
इराणमधील अंतर्गत राजकारणही तापलं आहे. सर्वोच्च नेते अयातुल्ला खामेनी यांच्यावर अमेरिकेशी वाटाघाटी करण्यासाठी दबाव वाढला आहे. न्यूयॉर्क टाईम्सच्या रिपोर्टनुसार, जर चर्चा फसली, तर अमेरिका आणि इस्रायल इराणच्या अणुतळांवर थेट हल्ला करू शकतात.
जगभरातील परिणाम काय?
जर अमेरिका आणि इराणमध्ये युद्ध झाले, तर त्याचा थेट परिणाम इंधन दरांवर होईल. पेट्रोल-डिझेलचे दर गगनाला भिडू शकतात आणि याचा फटका सर्वसामान्यांच्या खिशाला बसेल. त्यामुळे ही परिस्थिती केवळ अमेरिका आणि इराणपुरती मर्यादित राहणार नाही, तर संपूर्ण जागतिक अर्थव्यवस्थेला हादरा बसण्याची शक्यता आहे.